جامعه بزرگ ایران همواره تحولات و تغییرات متنوعی را تجربه کرده است لیکن در سده اخیر با مطالبات گسترده ای روبرو شده که در نتیجه آن، فرصت ها و آسیب هایی نیز پدیدار گشته است. سرعت، تنوع و چندلایه بودن این تغییرات در دهه های اخیر الزاماتی را برای سیاستگذاران اجتماعی فراهم می کند تا این مسیر را به صورت منظم رصد، و با پرداختن به آسیب ها، روند امکان شناسی در بهبود شرایط جامعه را جستجو کنند. در این راستا، طی دو دهه اخیر، همایش آسیب های اجتماعی ایران در دو نوبت ( سالهای 1380 و 1391) توسط انجمن جامعه شناسی ایران برگزار، و نتایج آن در 14 جلد کتاب منتشر شد.

    انجمن جامعه شناسی ایران، بار دیگر و پس از گذشت شش سال ، امسال و در روزهای پایانی خردادماه (30 و 31 خرداد) ، «سومین همایش ملی آسیب های اجتماعی ایران» را با همکاری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی ، مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران و دیگر مراکز علمی - پژوهشی، سازمان ها و نهاد های حوزه اجتماعی ، در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار کرد.

    دکتر " میرطاهر موسوی " عضو مرکز تحقیقات مدیریت رفاه اجتماعی  دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و  دبیر سومین همایش علمی آسیب های اجتماعی ایران ، هدف از برگزاری این همایش را بحث و تبادل نظر در خصوص وضعیت آسیب‌ها، فرصت‌ها، راهکارها و توصیه‌های سیاستی ، برای تقلیل و تعدیل آسیب‌ها در جامعه ذکر کرد.

    این همایش با محوریت " دستاوردهای مفهومی نظری و رویکرد تاریخی تحلیلی به آسیب‌های اجتماعی، وضعیت موجود آسیب‌های اجتماعی، سبب‌شناسی آسیب‌های اجتماعی، آثار و پیامدهای آن، روند تغییرات و تحولات آسیب‌های اجتماعی در دهه‌های اخیر و آینده‌نگری آن، ارزیابی سیاستگذاری‌ها، برنامه‌ها و ساختار مدیریت آسیب‌های اجتماعی، راهکارهای پیشگیری، مداخله، کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی، شناسایی بسترها، فرصت‌های موجود و امکان‌سنجی آن‌ در کاهش آسیب‌ها و تحولات جهانی و آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن " برگزار شد.

    بگفته دکتر میرطاهرموسوی، " آسیب‌های خانواده، جامعه زنان، شهری و سکونت‌گاهی، کودکان، نوجوانان، جوانان، سالمندان، حوزه سلامت اجتماعی و روانی و بزهکاری، جرم و جنایت، اعتیاد و قاچاق مواد مخدر، آسیب‌های نوپدید، اقتصادی و رفتارهای جنسی نابهنجار، فراتحلیل آسیب‌های اجتماعی"  از جمله موضوع های این همایش بود.

    در این همایش دو روزه که با سخنان دکتر " محمد کمالی " رئیس دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی گشایش یافت، ده نشست تخصصی با عنوان‌های "مسائل و آسیب‌های اجتماعی زنان"، "سیاست‌گذاری در حوزه آسیب‌های اجتماعی»، «سلامت روانی و اجتماعی»، «مسائل و آسیب‌های اقتصادی»، «آسیب‌های حوزه خانواده»، «آسیب‌ها و مسائل جمعیتی»، «مسائل و آسیب‌های شهری با تاکید بر شهر‌های جدید»، «تجارب سازمان‌های مردم نهاد در حوز آسیب‌های اجتماعی»، «ارزیابی انتقادی کارکرد نظریه پژوهش اجتماعی در حل مسائل و آسیب‌های اجتماعی» و «رسانه‌ها، فضای مجازی و آسیب‌های اجتماعی" برگزار‌ شد. 

     ** اعضای هیات علمی و پژوهشگران علوم اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی نیز در نشست های تخصصی و پنل ها شرکت فعال داشتند.

   نشست تخصصی "سلامت روانی و اجتماعی"  با مدیریت دکتر "حسن رفیعی " مدیر گروه آموزشی سلامت و رفاه اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در روز اول همایش برگزار شد و دکتر "فردین علیپور " عضو هیات علمی گروه مددکاری این دانشگاه نیز با ارائه مقاله  "رویدادهای تنش زا در شهر تهران"  در این نشست تخصصی شرکت کرد.

   دکتر " مروئه وامقی " رئیس مرکز تحقیقات مدیریت و رفاه اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی با ارائه مقاله خود تحت عنوان  "ارزیابی سریع وضعیت کودکان خیابانی در شش استان کشور"  و دکتر " نسیبه زنجری " عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سالمندی این دانشگاه با مقاله " نابرابری اجتماعی و وضعیت سلامت سالمندان شهر تهران " در نشست تخصصی " آسیب ها و مسائل اجتماعی" شرکت کردند.

   دکتر " محسن شتی " عضو هیات علمی گروه سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی نیز با شرکت در این همایش ، مقاله " رابطه سلامت روان با آسیب های اجتماعی " را در نشست تخصصی " سلامت روانی و اجتماعی " ارائه داد.

    همچنین ، دکتر "معصومه معارفوند"  عضو هیات علمی گروه آموزشی مددکاری اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی مقاله خود تحت عنوان "حمایت از کودکان در سکونت گاههای موقت آسیب دیدگان در شرایط بحرانی پس از بروز حوادث طبیعی" را در نشست تخصصی " تجارب سازمان های مردم نهاد در حوزه  آسیب های اجتماعی " ارائه داد.

   دکتر "محمد علی محمدی" عضو هیات علمی دانشگاه بهزیستی و توانبخشی نیز سخنرانی خود با عنوان « نقش سلامت اجتماعی و روان در توسعه زنان ایران» را در پنل "مسائل و آسیب های اجتماعی زنان " ایراد کرد و با بیان اینکه آموزش بدون بازار کار برای زنان ایرانی ، تله است، گفت: بخش زیادی از دانشگاهیان ما را زنان تشکیل می دهند ، در حالی که سهم آنان از بازار کار ، بسیار ناچیز است.

    وی با اشاره به این که حدود 60 درصد زنان تحصیل کرده کشور ، بیکار هستند، اضافه کرد: بر خلاف تئوری های اجتماعی ، دانش در ایران سبب قدرت نمی شود.

    این استاد دانشگاه به وجود اضطراب ناشی از این شرایط در میان زنان اشاره کرد و گفت: زنان باید در مطالباتشان اولویت را به اقتصاد بدهند و از مسئولان کشور ، شغل طلب کنند، زیرا داشتن شغل و در ادامه توانمند شدن مالی می تواند سبب دفع استرس از زنان شود.

    علی محمدی افزود: بسیاری از فعالان حوزه زنان در حالی پیگیر حقوق مدنی شان از جامعه هستند که هنوز وابستگی به سلطه اقتصادی دارند و این سبب استرس می شود.

   " زهرا میرزایی " دانشجوی دکترای مددکار اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی نیز در سخنرانی خود تحت عنوان " پیامدهای ازدواج های زود هنگام دختران " گفت که دختران و پسران هر دو به دلیل ازدواج زودهنگام، با مشکلات متعدد رو به رو می شوند اما مشکلات ناشی از ازدواج برای دختران بیش از پسران است.

   وی افزود: مطابق با آخرین اخبار منتشر شده از سوی یونیسف ، نرخ ازدواج ثبت شده زیر سن 15 سال در ایران ، سه درصد است و این درحالی است که ازدواج زنان در سنین پایین ، نه تنها عوارض و پیامدهایی برای خود و کودکانشان دارند، بلکه عواقب و پیامدهای منفی کلان برای خانواده ها و جوامع نیز خواهد داشت.

   این پژوهشگر اجتماعی ، زنانه شدن فقر و به حاشیه رانده شدن زنان را یکی دیگر از عواقب ازدواج کودک عروسان دانست.

   *****

رئیس انجمن جامعه شناسی ایران: با رشد بسیاری از آسیب های اجتماعی روبه رو هستیم

   در بخش افتتاحیه این همایش علمی، رئیس انجمن جامعه شناسی ایران گفت: بسیاری از مسائل و آسیب های اجتماعی در سال‌های اخیر رو به افزایش گذاشته است.

   "حسین سراج زاده " افزود: برخی از مسائل اجتماعی مانند از هم گسیختگی خانواده، خودکشی و طلاق بر اساس آمارهای اعلام شده، رشد داشته و برخی دیگر از مسائل اجتماعی مانند ترافیک و فساد ، مزمن و ماندگار شده است و شادابی جامعه ایران را گرفته است.

   وی همچنین ، برخی از مسائل اجتماعی را هم به مرزهای بحران ، نزدیک و به ابرچالش ، مبدل گشته دانست که  قانون‌گریزی، آلودگی هوا و خشکی سرزمین از آن جمله اند.

    وی تأکید کرد که برخی از مسائل و آسیب های اجتماعی نیز به صورت نامتعارف ، در جامعه ظهور پیدا کرده است مانند آزارهای جنسی که در دبیرستانی در تهران شاهد بودیم یا آزار و اذیت هایی که به برخی از دختران در استان سیستان و بلوچستان انجام شده است.

   این جامعه شناس ادامه داد: در حال حاضر به صورت نابهنجار، با این نوع مسائل و آسیب های اجتماعی مواجه هستیم.

   سراج زاده  با اشاره به اینکه طی دو سال گذشته در بالاترین سطوح حکومتی ، به مسائل اجتماعی ایران توجه شده ، تاکید کرد: برای توفیق حل مسائل اجتماعی نیازمند همکاری بین دانشگاه، نهاد قدرت و حوزه عمومی هستیم و این امر لازم و ضروری است ، چرا که اگر بین این سه حوزه رابطه شکل نگیرد، نتیجه ای نیز حاصل نخواهد شد.

    وی افزود: برای ایجاد این رابطه باید تغییرات در رویکردها ایجاد شود، در غیر این صورت انباشت مسائل حل نشده اجتماعی در جامعه را شاهد خواهیم بود که جامعه را درگیر مسائل حل نشده می کند.

*****

   عضو شورای شهر تهران : در حوزه آسیب های اجتماعی، مشکل اعتباری وجود ندارد

    دکتر "احمد مسجد جامعی " عضو شورای شهر تهران نیز در سومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی ایران گفت: هیچ گزارشی که نشان‌دهنده توقف یا کاهش آسیب اجتماعی باشد، نداریم بنابراین مشکل، اعتبارات و بودجه نیست ، بلکه فعالیت‌ها کارآمد نبوده است.

    وی افزود: علوم اجتماعی می تواند فضای عمومی را برای تغییر آماده کند اما برخلاف تصور رایج ، مشکل از اعتبارات و بودجه نیست بلکه از فقدان نظریه رنج میبریم. به طور مثال در برنامه 5 ساله دوم شهرداری، 32 بند و تبصره به کاهش آسیب های اجتماعی و مانند آن اختصاص یافته است و همچنین طی چهار سال گذشته 374 میلیارد تومان برای این مساله پیش بینی شد اما ما هیچ گزارشی مبنی بر افزایش توان مدیریتی در این حوزه یا کنترل آسیب ها نداشتیم.

    به گفته این عضو شورای شهر، مواردی از آسیب های اجتماعی داریم که دخالت دستگاه ها و هزینه آنها به افزایش آسیب منجر شده است، مانند تبدیل گودهای دروازه غار به فضای سبز که خود به پایگاه جدیدی برای آسیب های اجتماعی بدل شد و این طراحی باعث شد تا راه‌های ارتباطی محله قطع شده و این آسیب ها به سایر بخش های محله گسترش و ساکنانش منزوی شوند.

   او درباره نتایج برخی از پیمایش های مربوط به آسیب اجتماعی گفت: نتایج پیمایش ها از سال 53 تا اواسط دهه هشتاد نشان می دهد که مردم ارزش های متعالی مانند "عاقبت بخیری" و "نیکی به والدین" را عامل خوشبختی می دانستند اما طی سال های گذشته، "پول و ثروت" به مهم ترین عامل خوشبختی از منظر مردم بدل شده است. این نگاه در سطح سیاستگذاری هم دنبال می شود و همه بودجه میخواهند، بدون آنکه بدانند با آن چه میخواهند بکنند؟

   مسجد جامعی بر این باور است که امر اجتماعی به مساله حسابداری تبدیل شده است و همه چیز با حساب و کتاب اقتصادی سنجیده می شود و ما الگویی برای فهم درست آسیب ها و ساختارهای اجتماعی و بهره گیری از ظرفیت مردمی نداریم .

 انتهای پیام /

تنظیم خبر: نعیمی پور