دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی

به گزارش خبرنگار وبدای دانشگاه، لیلا استادهاشمی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با اشاره به شعار جهانی روز سلامت روان با عنوان «دسترسی به خدمات سلامت روان در بحران‌ها و شرایط اضطراری» و تأکید برروز شمار با عنوان" حمایت ویژه از گروه‌ های آسیب‌ پذیر در بحران" گفت: در موقعیت‌های بحرانی و شرایط اضطراری، همه گروه های افراد جامعه در معرض تنش های روانی و استرس های مضاعف قرار می گیرند، اما هم شواهد و هم تجربه نشان داده که برخی گروه‌ها از جمله کودکان و نوجوانان، زنان، سالمندان، افراد دارای معلولیت، افراد با سابقه اختلالات روان‌پزشکی، افراد مبتلا به بیماری های صعب العلاج مانند سرطان با شدت بیشتری در معرض آسیب‌های روانی-اجتماعی قرار می‌گیرند.

وی افزود:  کودکان، به دلیل این که ممکن است درک درستی از موقعیت، تحلیل و پاسخ به بحران نداشته باشند، واکنش هایشان ممکن است هیجانی و تاثیرگذار باشد، در این دوره به علت رشد فعال مغز و شکل‌گیری مسیرهای عصبی-روانی، پیامدهای تجربه‌های آسیب‌زا حتی می‌تواند ماندگار و تاثیرگذار در مسیر زندگی آینده آنها باشد و چنانچه مداخلات زودهنگام صورت نگیرد، خطر بروز اختلالات اضطرابی، مشکلات رفتاری، اختلالات روانشناختی و افت تحصیلی در آنها افزایش می‌یابد، همچنین شواهد نشان می دهد، زنان در موقعیت های بحرانی، مواجهه بیشتر با اشکال مختلف خشونت از جمله خشونت خانگی همراه با بار مضاعف مراقبت از اعضای خانواده را تجربه می کنند و این تجربه ها می تواند خطر تروما و فرسودگی روانی آنها را تشدید ‌کند.

افرادی با پیش‌زمینه اختلالات روان، نیازمند مراقبت بیشتر

عضو هیئت علمی گروه آموزشی مددکاری اجتماعی دانشگاه تصریح کرد: افرادی که پیش‌زمینه اختلالات روان دارند نیز به علت اختلال در دسترسی منظم به دارو و خدمات تخصصی، مستعد عود و تشدید علائم‌ می شوند و نیازمند مراقبت بیشتر و دریافت حمایت های اجتماعی هستند، از طرف دیگر بیماران مبتلا به سرطان و بیماری های تهدید کننده زندگی که نیازمند مراقبت و حمایت مداوم هستند، نیز معمولا در دوره های بحران مانند وقوع بلایای طبیعی و غیرطبیعی با چالش هایی مانند عدم دسترسی به موقع و مناسب به خدمات درمانی مورد نیازشان مواجه می شوند و هم فشار روانی بالایی را در این دوران تجربه می کند که می تواند پیامدهای جسمی و روانی را برای ایشان به دنبال داشته باشد، در مورد این گروه ها، مراقبان خانوادگی آنها هم به واسطه بار مراقبت و تامین نیازهای ویژه این گروه ها و مدیریت بحران در معرض تحمل فشارهای روانی بسیار زیادی هست که متاسفانه این گروه معمولا مورد غفلت متخصصین قرار می گیرند.

دسترسی عادلانه و هدفمند به ابعاد روانی اجتماعی زمینه ساز تاب آوری در بحران

به طور کلی بی‌توجهی به ابعاد روانی اجتماعی بحران ها برای همه گروه ها از جمله گروه های مورد اشاره، نه‌تنها پیامدهای انسانی دارد، بلکه مدیریت بحران را دشوارتر می‌کند؛ شواهد نشان می‌دهد در شرایط اضطراری، شیوع اختلالات شایعی چون اضطراب و افسردگی می‌تواند تا حدود دو برابر افزایش یابد و در صورت فقدان مداخله، با بار اختلال استرس پس از سانحه نیز مواجه هستیم. بنابراین دسترسی عادلانه و هدفمند به حمایت روانی-اجتماعی برای این گروه‌ها، هم ضرورتی اخلاقی است و هم پیش‌شرطی برای تاب‌آوری اجتماعی و بازگشت مؤثر جوامع به وضعیت عادی محسوب می شود.

مددکاران اجتماعی و مشاوران رکن اساسی پاسخ سلامت روان و حمایت های اجتماعی

در خصوص نقش مددکاران اجتماعی و مشاوران باید گفت: این گروه از متخصصین حرفه های یاورانه ستون فقرات و رکن اساسی پاسخ سلامت روان و حمایت های اجتماعی در بحران محسوب می‌شون و با غربالگری و ارزیابی زودهنگامِ خطر و نیاز، ارائه مداخلات کوتاه‌مدت مبتنی بر شواهد و ارجاع لایه‌بندی‌شده به خدمات تخصصی‌تر، پیوند مؤثری میان ابعاد بالینی و اجتماعی برقرار می‌کنندوبا  کاهش سطح مخاطرات برای این گروه ها، بازسازی شبکه‌های حمایتی و تقویت منابع و پیوندهای اجتماعی برای گروه های آسیب پذیر ، اتصال افراد به منابعی همچون حمایت های روانی اجتماعی، تضمین تداوم مراقبت برای مبتلایانِ دارای سابقه اختلال، و نیز توانمندسازی نیروهای خط مقدم از طریق آموزش اصول کمک‌های اولیه روان‌شناختی، به کاهش علائم، ارتقای کارکرد روزمره و مشارکت فعال آسیب‌دیدگان در فرایند بازسازی و توانمندسازی جهت پیشگیری از بروز و تشدید علائم کمک می‌کنند.