دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی

تاریخچه هیأت امناء

    دردنیای امروز ، دانشگاه ها به عنوان پرارزش ترین منابعی هستند که جوامع برای پیشرفت و توسعه در اختیار دارند و همواره نقش اصلی آنها ، پیشرفت در سطوح مادی ومعنوی می باشد .

    دانشگاه ها و موسسات آموزشی عالی به عنوان شاخص ترین نهاد علمی که به امر پردازش انسان ها اهتمام می ورزند ، موتور محرکه و مغز متفکر جامعه بوده وسکاندار حرکت به سمت توسعه پایدار می باشند .

بنا براین اداره امور دانشگاه ها بعنوان مغز متفکر جامعه باید تابع قوانین و مقرارتی با ویژگی های متفاوت از سایر دستگاه ها باشد .

    از همین روی بند الف ماده ۴۹ قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و ماده 20 قانون برنامه پنجساله پنجم ، اداره امور دانشگاه هارا با ویژگی های فوق هموار نموده و برابر ضوابط و آیین‌نامه‌‌‌های خاص مالی- معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی که به تصویب هیات امنا و تایید وزیر متبوع می‌رسد اداره می‌شوند.

الف ) هیئت امناء قبل ازانقلاب اسلامی

هیأت امناء برای اولین بار در ایران در اساس‌نامه دانشگاه شهید بهشتی (ملی سابق) مصوب ۱۳۳۹ به عنوان رکن اول دانشگاه مطرح شد. اما دانشگاه‌هایی که به ترتیب دارای هیات امنا شدند عبارت بودند از:

۱. دانشگاه شیراز اولین دانشگاهی بود که دارای هیأت امناء شد. بر اساس قانون تأسیس این دانشگاه که در آذر ماه سال ۱۳۴۲ به تصویب رسید، هیأت امناء نماینده قانونی دانشگاه بود و کلیه امور علمی, فنی, آموزشی, مالی, اداری و استخدامی دانشگاه نیز زیر نظر آن اداره می‌شد. اعضای هیأت امناء عبارت بودند از: وزیر دربار، وزیر فرهنگ، رئیس دانشگاه، استاندار فارس، مدیر عامل سازمان برنامه، مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران و عده‌ای بین ۹ تا ۱۵ نفر از شخصیت‌های ذیصلاح فرهنگی و اقتصادی و ارباب صنایع کشور که با پیشنهاد وزارتین دربار و فرهنگ و تصویب شاه برای مدت ۶ ماه انتخاب می‌شده‌اند. ریاست هیأت امناء با وزیر دربار و در غیاب وی با وزیر فرهنگ بوده است.

۲. اعضای هیأت امناء دانشگاه صنعتی شریف که در1344/10/18 به تصویب رسید. عبارت بودند از: وزرای دربار، فرهنگ و هنر، آموزش و پرورش، اقتصاد، نیابت تولیت و ۲۵ نفر دیگر

۳. اعضای هیأت امنای دانشگاه تهران که در تیر ماه ۱۳۴۶ قانون هیأت امنای آن به تصویب مجلسین رسید. عبارت بودند از: نخست وزیر، وزیر دربار، وزیر آموزش و پرورش، وزیر دارایی، مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران، رئیس دانشگاه تهران، مدیر عامل سازمان برنامه، دبیر کل سازمان امور اداری و استخدامی کشور، ۷ نفر از شخصیت‌های فرهنگی و دانشگاهی و اقتصادی کشور با پیشنهاد وزیر آموزش و پرورش و تصویب هیأت دولت.وریاست هیأت امناء با نخست وزیر بود.

۴. اعضای هیأت امنای دانشگاه مشهد که اولین جلسه آن در تاریخ 15/11/ 1346تشکیل و آیین‌نامه داخلی هیأت امنای آن به تصویب رسید. عبارت بودند از: وزیر دربار، وزیر علوم و آموزش عالی، وزیر آموزش و پرورش، وزیر آبادانی و مسکن، استاندار خراسان، دبیرکل سازمان امور اداری و استخدامی، قائم مقام وزیر دارائی، مدیر عامل بنیاد فرهنگی، قائم مقام مدیر عامل سازمان برنامه، قائم مقام مدیر عامل شرکت نفت، یکی از اساتید دانشکده پزشکی دانشگاه تهران، مدیر عامل کارخانجات صنعتی ایران ناسیونال، معاون دانشکده دندانپزشکی، رئیس دانشگاه مشهد

    در سال ۱۳۵۰، قانون هیأتهای امنای مؤسسات عالی علمی- دولتی به تصویب مجالس وقت رسید و براساس این قانون, دانشگاه‌ها موظف شدند که هیأت امنای مستقلی تشکیل دهند. هدف از این قانون ایجاد هماهنگی و یکپارچگی بیشتر میان همه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی بود.

     به موجب قانون مذکور به دولت اجازه داده شد که در صورت اقتضای مقررات، این قانون را در سایر دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها و موسسات تعلیماتی عالی و تحقیقاتی کشور نیز به اجراء بگذارد. نحوه انتخاب هیأت امناء موضوع این قسمت می‌بایستی به تصویب کمیسیون‌های آموزش و پرورش مجلسین میرسید.

در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی خارج از پایتخت، استاندار و رئیس انجمن مربوطه نیز عضو هیأت امناء بودند.

در مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی وابسته به سایر وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی وزیر یا مسئول دولتی نیز به اقتضای سمت خود ریاست یا عضویت هیأت را داشتند.

رؤسای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی عالی و پژوهشی بدون حق رأی در جلسات شرکت داشتند.

     در سال ۱۳۵۳،  قانون اصلاح پاره‌ای از مواد قانون هیأت‌های امنای مؤسسات عالی علمی- دولتی در مجالس وقت به تصویب رسید. طبق این قانون وزارت علوم و آموزش عالی مکلف شد که برای هر یک از دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی دولتی، هیأت امنایی با ترکیب و وظایف یکسان و طبق مقررات مربوطه تشکیل دهد.

ب) هیئت امناء بعد از انقلاب اسلامی

    بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی به استناد لایحه قانونی انحلال هیأت‌های امنای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی اعم از دولتی ، غیردولتی و خصوصی مصوب1357/12/13 وظایف و اختیارات هیأت‌های امنای کلیه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی منحل و وظایف و اختیارات هیأت‌های امنای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی طبق همین قانون به هیأت ۳  نفر جانشین هیأت های امناء واگذار گردید.هیئت سه نفره فوق الذکر از اسفند سال 1357 تا پایان سال 1369 طی سی و نه جلسه فعالیت خود تلاش نمود تا درباره مسائل و مشکلات مالی، اداری ، استخدامی و سازمانی دانشگاه ها در چهار چوب قوانین و مقررات مربوطه تصمیم گیری های لازم را بعمل آورد.

 هیئت سه نفره مذبور فعالیتهای خود را از طریق کمیته های کارشناسی اداری، مالی و بررسی و تجدید نظر و تدوین قوانین ، آئین نامه استخدامی پیگیری و سازماندهی میکرد.

     با گسترش کمی آموزش عالی و تأسیس دانشگاه ها و دانشکده های مختلف در اقصی نقاط کشور و همچنین افزایش شمار دانشجویان و توجه به پژوهش در سطوح بنیادی و کاربردی و توسعه ای و افزایش نیازها و خواسته ها و سایر عوامل موجب گردید اندیشه احیاء و شکل گیری مجدد هیئت امناء دانشگاه ها با هدف اعطای استقلال بیشتر در سیاستگزاری و تصمیم گیری بروز نمایدو مسئولان عالی رتبه  وزارت فرهنگ و آموزش عالی بر آن شدند تا قانون تشکیل هیئت های امناء دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی را تنظیم نمایند .

   سرانجام شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسات ۱۸۱ و ۱۸۳ مورخ 1367/06/12و1367/12/23تصویب نمود که هریک از وزارت‌خانه‌های فرهنگ و آموزش عالی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی وابسته به خود می‌توانند هیأت امنائی با ترکیب ذیل تشکیل دهند.

الف- وزیر و یا نماینده وزیر

ب- رئیس مؤسسه

ج- ۴تا ۶ تن از شخصیت‌های علمی و فرهنگی و یا اجتماعی محلی و کشوری که نقش مؤثری در توسعه و پیشرفت مؤسسه مربوط داشته باشند.
د- نماینده سازمان برنامه و بودجه

   در بهمن ماه سال 1369 قانون نحوه انجام امور مالی و معاملاتی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در تاریخ 1369/10/26 شورای نگهبان آنرا تأیید نمود.  و متعاقب آن دانشگاه های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نسبت به ایجاد هیئت های امناء در دانشگاه ها و مؤسسات علمی و تحقیقاتی وابسته همت گماشتند.

اولین جلسه هیات امناء این دانشگاه در مورخ 1372/03/23 در دفتر ریاست دانشگاه تشکیل گردید .

اعضاء حاضر در جلسه عبارت بودند از :

1. -    آقای دکتر رضا ملک زاده وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی
2. -    آقای دکتر عباس پاک نژاد رئیس کمیسیون بهداری و بهزیستی مجلس شورای اسلامی
3. -    آقای علیرضا معیری مشاور سیاسی رئیس جمهور
4. -    آقای دکتر محمد رضا محمدی رئیس سازمان بهزیستی کشور
5. -    آقای دکتر محمد تقی جغتائی رئیس دانشگاه