در آستانه « روز جهانی سالمندان » (اول اکتبر- 10 مهرماه)، با توجه به تاکید سازمان جهانی بهداشت بر « نقش همه گيري ها در تغيير نگرش جامعه به سالمند و سالمندي »، به گفت وگو با عضو هیات علمی و مدیر گروه آموزشی « سالمندی » دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی نشستیم  تا در پاسخ به پرسش های خبرنگار وبدای دانشگاه، ضمن ارائه آخرین آمار مربوط به جمعیت سالمندان در ایران و جهان، چالش های این حوزه با توجه به همه گیری ویروس کووید 19 و توصیه های لازم به خانواده ها در مراقبت از سالمندان، مطرح شود.

• دكتر « مهشيد فروغان » عضو هیات علمی و مدیر گروه آموزشی « سالمندی » دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در ابتدای این گفت وگو، آخرين آمار سالمندان ایران و جهان را ارائه داد.

   وی گفت: طبق گزارش سازمان آمار کشورمان، جمعیت ایران در سال ۹۸ به حدود ۸۳ میلیون نفر رسیده  و اکنون جمعیت سالمند بالای 60 سال کشورمان با رقم 8 میلیون و 231 هزار نفر، یعنی حدود 9/9 درصد جمعیت کشور و جمعيت بالاي 65 سال، 6/4 درصد جمعیت کشور را تشكيل مي دهند.

   « طي دو الي سه دهه اخير رشد كلي جمعيت در ايران 1/24 درصد بوده ، در حالی که نرخ رشد جمعیت سالمند کشورمان 3/62 درصد يعني تقريبا سه برابر رشد كلي جمعيت است. و پیش بینی می شود که در سال 1400 سهم سالمندی جمعیت از مرز 10 درصد و در سال 1420 از مرز 19/4 درصد و در سال 1430 از مرز 26/1 درصد عبور کند،  یعنی در آن زمان یک‌ چهارم جمعیت کشور، سالمند خواهند بود.»

   « همچنین براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، در طول ۳۰ سال آینده، سالمندان حدود ۰ ۲ درصد از جمعیت جهان را تشكیل خواهند داد، بطوری که تا سال ۲۰۵۰ میلادی، جمعیت سالمندان به دو میلیارد نفر مي رسد. یعنی به ازای هر پنج نفر جمعیت دنیا ، یك نفر سالمند خواهد بود. »

   « درمجموع می‌توان گفت که افزایش طول عمر و اضافه‌ شدن جمعیت سالمندان یکی از دستاوردهای قرن ۲۱ بوده و سال‌خوردگی جمعیت، پدیده‌ای است که برخی جوامع بشر با آن روبه ‌رو شده‌اند و یا خواهند شد. براساس نظر  سازمان جهانی بهداشت، این پدیده ناشی از بهبود شرایط بهداشتی و پیشگیری از بیماری‌ها است که درنهایت ، سبب افزایش امید به زندگی شده است. »

    « سال‌خوردگی جمعیت ، در واقع یک موفقیت بهداشتی است که در صورت عدم برنامه ‌ریزی مناسب، به چالش بزرگی برای جوامع تبدیل خواهد شد. »

• از دکتر فروغان سئوال شد که تاكيد سازمان جهاني بهداشت امسال بمناسبت روز جهاني "سالمند"، بر چه موضوعي استوار است؟ و دليل انتحاب اين موضوع چيست؟

    وی پاسخ داد: امسال ، تاكيد و شعار سازمان جهاني بهداشت براي روز جهانی سالمند ، « برنقش همه گيري ها در تغيير نگرش جامعه به سالمند و سالمندي است ».  و دلیل انتخاب این موضوع، همه گیری بیماری کروناست.

   « شروع اپيدمي كوويد 19 در اوايل امسال، واكنش هايي را در جامعه برانگيخت كه چندان خوشايند نبود. اين رفتارها كه مبتني بر نگرش تبعيض سني بودند، باعث شد تا سالمندان احساس كنند که موقعيت متزلزلي در جامعه دارند. اولويت بندي و توزيع ناعادلانه خدمات پزشكي و درماني در بين بيماران مبتلا، يكي از نمودهاي بارز اين نگرش تبعيض آميز بود.»

   « به همين دليل شعار امسال سازمان جهاني بهداشت هم هشداري به جوامع براي پرهيز از اين نگاه است، ضمن آنکه دعوتي براي استفاده از اين فرصت جهت اصلاح ديدگاه معيوب كنوني نسبت به سالمند و سالمندی می باشد.»

• از این متخصص حوزه سالمندی سئوال شد که با توجه به اوضاع كرونايي كشور، وضعيت سالمندان كشورمان را در اين اوضاع چگونه ارزیابی می کنید؟

     دکتر فروغان درتحلیل وضعیت سالمندان در شرایط  کرونایی کشور، گفت: با انتشار كوويد 19 از اوايل سال 2020 میلادی،  وضعیت جهان و روش زندگي در آن تغيير كرد. سالمندان خصوصا در ماه هاي نخست اين پاندمي بيش از هر گروه ديگري آسيب ديدند  و اين به سلامت جسمي آنان محدود نمي شد، بلکه تاثير پيامدهاي رواني اجتماعي بحران كرونا بر كيفيت زندگي سالمندان خصوصا در جوامع فاقد حمايت هاي اجتماعي ساختار يافته، بسيار محسوس است.

   « سالمندان كشور ما هم با توجه به كمبود زيرساخت هاي حمايتي، از اين بيماري لطمه زيادي ديدند. يكي از عمده ترين آنها فشارهاي اقتصادي بود كه نه تنها بر بهداشت و درمان ، بلكه بر معيشت روزمره آنان نيز تاثير گذاشت.  مساله دوم ، محدوديت هايي بود كه سالمندان براي دسترسي به خدمات پزشكي و درماني و تهيه دارو ، حتي تامين مايحتاج روزانه تجربه كردند. »

   « موضوع " فاصله گذاري اجتماعي "، با وجود همه فوايدي كه داشت، بر تنهايي و انزواي سالمندان دامن زد و خصوصا بر سلامت روانی سالمنداني كه آمادگي ابتلا به افسردگي و ساير اختلالات رواني را داشتند،  تاثير منفي گذاشت. علاوه بر اين، عنوان كردن اين موضوع از سوي برخي از مسئولان كه اين بيماري مخصوص سالمندان و افرادي است كه بيماري هاي زمينه اي دارند، نه تنها اضطراب سالمندان را افزايش داد،  بلكه سبب شد که جوانان با اطمينان خاطري كاذب ، اهميت اپيدمي را ناديده بگيرند.»

• از مدیر گروه آموزشی " سالمند " دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی همچنین سئوال شد که  با توجه به تعطيلي برخي ازمراكز سالمندان و فرستادن آنان به خانه فرزندان يا اقوام، آيا اين وضعيت را بطور ناخواسته به نفع سالمندان مي دانيد؟

   دکتر فروغان در پاسخ به اين سئوال، دو نكته را مورد توجه قرار داد و گفت: يكي اين كه بازگشت سالمند به خانواده وقتي تحت شرايط اجبار صورت گرفته باشد و اختياري نباشد، به احتمال زياد براي سالمند و خانواده تجربه خوشايندي نخواهد بود. خصوصا براي خانواده هايي كه آمادگي پذيرايي از سالمند را ندارند، اين رويداد مي تواند به گسست عاطفي بيشتر بين سالمند و خانواده منجر شود.

   « نكته دوم، مربوط به سازگار شدن با موقعيت جديد است. چرا که مدتي طول مي كشد تا سالمندي كه به آسايشگاه سپرده  شده با شرايط جديد زندگيش خو بگيرد، با بازگشت به خانه ناگزير است اين مرحله سازگاري را دوباره طي كند و وقتي به آسايشگاه  بازگشت داده مي شود، از نو بايد با شرايط آسايشگاه سازش بيابد. ضمن آنكه برای سالمندان، كنار آمدن با تغييرموقعيت، دشوار است و اين فرآيند مي تواند استرس زيادي به سالمند وارد كند.»

    « البته نمي توان يك نتيجه گيري كلي ارائه داد، چون در اين ميان ممكن است برخي سالمندان از اين بازگشت راضي و خشنود باشند و خانواده ها نيز از نو، به بركت وجود سالمند در خانه پي ببرند.»

• از دکتر فروغان خواسته شد تا توصیه ای که می تواند در ایام کرونایی، برای خانواده ها مفید باشد، بیان کند.

    این عضو هیات علمی دانشگاه که از جمله اساتید برجسته در حوزه های آموزشی و پژوهشی سالمندی بشمار می رود، تصریح کرد: سالمندي، مرحله اي از زندگي است كه اگر شانس با ما يار باشد، آن را تجربه خواهيم كرد. بنابراين  نگاه مثبت به سالمندي و دوست داشتن سالمندان نوعي محبت كردن به خود است.

    « به خانواده ها توصيه مي كنم، با استفاده از منابع آموزشي معتبر، شناخت خود را از سالمندي و سالمند ارتقاء بدهند. بسياري از عقايد ما درباره سالمندان متاثر از باورهاي غلطي است كه آموخته ايم و مبناي علمي ندارد، ولي اساس پيشداوري هايي مي شود كه زندگي ما و عزيزانمان را تيره و تار مي كند. »

    « سالمندي ، خصوصا در دهه هاي بالاي عمر، با محدوديت هايي خصوصا از بعد فيزيكي همراه است ، ولي وجود اين محدوديت ها به معني تنزل ارزش انساني افراد نيست. با سالمند همان طوري رفتار كنيم كه دوست داريم وقتي پير شديم با ما رفتار كنند. »

   « به نيازهاي سالمندان، خواه از بعد فيزيكي، روان شناختي، اجتماعي و معنوي توجه كنيم. توجه به نيازهاي عاطفي سالمندان، هم زندگي آنان و هم اعضاي خانواده را غني تر مي كند. توانمندي هاي سالمندان را باور كنيم، و به انتخاب هاي آنان احترام بگذاريم. »

   « مردم یادشان باشد که در اين ايام كرونايي،  وجود نزدیکان نگراني هاي سالمندان را كمتر مي كند و به آنها آرامش مي دهد. لذا با تلفن، نامه، پيام و هر راه تماس ايمن ديگري، با سالمندان در ارتباط  باشند. از نيازهايشان بپرسند و آنان را تنها نگذارند. »

انتهای پیام/

تهیه و تنظیم خبر: نعیمی پور