وبینار « اجتماعی شدن علم و دسترسی آزاد به علم »، امروز سه شنبه با سخنرانی دکتر حمیدرضا خانکه رئیس مرکز تحقیقات و مدیر گروه آموزشی سلامت در حوادث و بلایا دانشگاه علوم توانبخشی، به صورت حضوری و آنلاین  برگزار شد.

    به گزارش خبرنگار وبدای دانشگاه، دکتر حمیدرضا خانکه رئیس دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در وبینار اجتماعی شدن علم و دسترسی آزاد به علم ، گفت:  open science یا علم باز، دانش در دسترس و شفافی است که از طریق شبکه‌های تعاملی به اشتراک گذاشته می‌شود و توسعه می‌یابد و درقرن ۱۶ و ۱۷ این موضوع آغاز شد و قبل از آن علم در اختیار گروه های خاصی بود  .

    وی افزود: علم باز (open science) جنبش در دسترس قرار دادن تحقیقات علمی، انتشارات، داده‌ها و نرم‌افزارها و ترویج تحقیقات علمی میان تمام سطوح پرسشگران جامعه در سطح ابتدایی یا حرفه ای و باز بودن دروازه‌های علم به روی همگان است .

    مدیر مرکز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی گفت که e open sciencشامل شیوه‌هایی مانند انتشار پژوهش باز، مبارزه برای دسترسی آزاد و تشویق دانشمندان به عمل بازکردن یادداشت‌های علمی خود و به‌طور کلی آسان‌تر سازی انتشار و ارتباطات دانشی و علمی است.

    وی افزود: با اجتماعی شدن علم و دسترسی آزاد به علم، می توان مردم را در تولید دانش سهیم کرد، در حال حاضر مردم در تولید دانش، سهمی ندارند یا تحقیقات در زمان طلایی و مناسب خودش به دست مصرف کننده نمی رسد، در کشورهای توسعه یافته دیواری بین دانشگاه و جامعه نیست، ما نیز باید زبان علم را برای جامعه ساده بیان کنیم .

    دکتر خانکه اظهار داشت: در اجتماعی شدن علم و دسترسی آزاد به علم، باید به این سئوال ها که علم و یافته های علمی به چه میزان قابل اعتمادند؟، به چه میزان تکرار پذیر با نتایج مشابه است؟، میزان سهم و مشارکت مردم در تولید علم به چه اندازه ای است؟، میزان دسترسی آزاد به داده ها چقدر است؟، دسترسی به محصولات علمی با منابع ملی به چه میزان است؟، شفافیت در جریان تحقیق به چه میزان است؟، دسترسی رایگان به آموزش تحقیق رایگان چه میزان است؟، میزان نظارت اخلاقی بر نتایج که منجر به افزایش شفافیت و اعتماد و کاربرد می شود، به چه میزان است ؟، پاسخ داد.

    وی، چهار فاکتور سیاست، اقتصاد، فلسفه و فرهنگ را از عوامل تاثیرگذار بر open science عنوان کرد و افزود : باید به سمتی برویم که بر مبنای دانش، سیاستگذاری کنیم.

   دکتر خانکه در جمع دانشجویان دکترای سلامت در حوادث و بلایا گفت: مشکلات پیچیده با روش های سنتی حل نمی شود و باید بدانیم علم و روش های علمی نیز به خودی خود معنا ندارد، بلکه باید علم در کنار فناوری و نوآوری بکار گرفته شود تا شاهد زندگی بهتر باشیم.

      وی، در علم آزاد، به ۵ مکتب در دسترس بودن همگانی ابزارها، اپلیکیشن ها و ... و در گام دوم به در دسترس بودن مردم و اینکه مردم باید مردم دانش باشند، اشاره کرد  و افزود:  به معاونت تحقیقات دانشگاه پیشنهاد  دادم که روزی را برای حضور مردم در دانشگاه در نظر بگیرند و در آن روز، زبان علم و نتایج تحقیقات و تولیدات، به زبان مردم مطرح شود.

    دکتر خانکه اظهار داشت: در گام سوم ، به این نکته که روش های شاخص تعیین علم چه باشد، می پردازیم، در گام چهارم، دموکراسی مطرح می شود که می گوید، مردم باید از یافته های علمی بهره مند شوند، در مورد کووید دیدیم تازه ترین نتایج علمی به اطلاع مردم رسید، هر چند که باید به زبان مردم باشد.

     رئیس بورد تخصصی سلامت در حوادث و بلایا کشور، تصریح کرد: در گام بعدی، ایجاد تعاملات و شبکه سازی علم با تیمی از محققان و استادان است که باید با تشکیل تیم و تقسیم کار علم را ارائه کنیم، انتفاع از یافته های علمی حق همه انسان هاست و باید به واسطه علم، ارتقای کیفیت زندگی جامعه را شاهد باشیم و علم باید بر اساس تقاضای صحیح جامعه باشد و نیازهای صحیح، تقاضا شود.

    وی گفت: علم به مردم آگاهی و بینش می دهد، یکی از گرفتاری هایی که با مردم داریم این است که مطالبات آگاهانه ندارند، تقاضای واکسن دارند، اما تقاضای غربالگری تنبلی چشم ندارند. ضمن آنکه خدمات توانبخشی ما هم نباید گران و دور از دسترس باشد.

    دکتر خانکه  افزود: استقلال رای دانشگاه ها و اینکه دانشگاه با منابع عمومی ساخته شود، بدهکار جایی و تابع قوانین محدود کننده نباشد نیز از دیگر مصادیق علم باز است. خیریه های متفاوت داریم که کار ارزشمند ساخت مدارس، ساخت مساجد، ساخت درمانگاه و رسیدگی به معلولان را انجام می دهند که کار خیلی خوب و مایه مباهات است، اما چند خیریه داریم که دانشگاه و  پژوهشکده بسازد یا پول برای تحقیقات مورد نیاز جامعه بدهد، چند خیریه داریم که پولی برای تحقیقات ژنتیک که موجب کاهش موالید بیمار و برخی معلولیت ها می شود، در نظر می گیرد، یا چند خیریه پولی برای تولیدات توانبخشی هزینه می کند، آزادی دانشگاه، از مفاهیم بزرگ است و وجود هیات امنا دانشگاه از اتفاقات خوب در  استقلال دانشگاه هاست .

    عضو دائم فرهنگستان علوم پزشکی کشور در ادامه  به بررسی وضعیت علم در ایران و سایر کشورها پرداخت و گفت: در سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ میلادی، وضعیت دانشجویان تحصیلات تکمیلی را رو به رشد دانست و در کل جمعیت دانشجویی را به دلیل نرخ جمعیت روند کاهشی خواند .

    دکتر خانکه با مقایسه میزان تولیدات حوزه علوم پزشکی و سایر رشته های دانشگاهی گفت: باید تغییرات سیاستی حاصل شود که رشته های مهندسی و علوم انسانی جاذبه پیدا کنند تا در سال های بعدی شاهد افت این گروه ها نباشیم .

    وی افزود: با افزایش مشارکت مردمی، علم سرعت انتشار بیشتری پیدا می کند و به هدف خود نزدیک می شود، با سخنرانی هایی که در فرهنگستان علوم پزشکی داشتم، چندین دانشجو علاقه مند شدند که رساله دکترای خود را در  مباحث open science    انجام دهند و امیدواریم که بتوانیم چندین رساله به سمت اینکه چگونه می توان  علم باز را در ایران رقم زد، ارائه کنیم .

     گفتنی است؛ پرسش و پاسخ دانشجویان دکترای سلامت در حوادث و بلایا، برخی از اعضای هیات علمی و شرکت کنندگان آنلاین با دکتر خانکه، پایان بخش این وبینار بود.

انتهای پیام/

تهیه و تنظیم خبر: گلرخ