رئیس مرکز تحقیقات و گروه آموزشی سلامت در حوادث و بلایا دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و قائم مقام سازمان اورژانس در بحران کشور در نشستی با حضور معاونان سازمان مدیریت بحران کشور، رئیس سازمان اورژانس کشور، رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران، معاون جمعیت هلال احمر کشور و رئیس دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی ، گزارش مطالعاتی تحت عنوان " تجارب و درس آموخته های زلزله کرمانشاه " را ارائه داد.

    به گزارش خبرنگار وبدای دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، این نشست همزمان با اولین سالگرد وقوع زلزله در استان کرمانشاه ، با نقد و بررسی فعالیت های امدادی پس از زلزله توسط مسئولان سازمان های امدادگر، تجارب و درس آموخته های زلزله کرمانشاه را از طریق گزارش مطالعاتی مرکز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی منتشر کرد.

    دکتر " حمیدرضا خانکه " رئیس مرکز تحقیقات و گروه آموزشی سلامت در حوادث و بلایا دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و قائم مقام سازمان اورژانس در بحران کشور با ارائه این گزارش ، مباحث مربوط به " حوادث و بلایا در دنیا و ایران ، ساختار مدیریت بحران در کشور و کارگروه سلامت، ضرورت مطالعه، روش، نتایج ، و پیشنهادهای مربوط " را بیان داشت.

    وی در بیان ساختار و عناصر مدیریت خطر سلامت ، " وجود 14 کارگروه تخصصی که وظیفه هماهنگی بین سازمانی و درون سازمانی را در جهت مدیریت خطر در حوزه های مختلف دارند و همچنین کارگروه سلامت با 10 کمیته فرعی شامل: بهداشت، درمان،پرستاری، آموزش ، پژوهش، توانبخشی، پشتیبانی و غذا و دارو، انتقال خون و امنیت و ایمنی" ، و استقرار مرکز هدایت و هماهنگی عملیات (EOC/ECC) زیر نظر سازمان اورژانس کشور را یادآور شد.

     دکتر خانکه به زنجیره مدیریتی و هماهنگی مدیریت خطر کشور اشاره کرد و  فعالیت هایی همچون " ارزیابی سریع، دقیق و مداوم، تریاژ و تخلیه، خدمات پیش بیمارستانی ، بیمارستان سیار و مدیریت تیم های امدادی، تخلیه بیمارستانها و تسهیلات بهداشتی درمانی ، خدمات بیمارستانی ، بهداشت محیط ، بهداشت خانواده و  بهداشت باروری ،  پیشگیری و مبارزه با بیماریها، ارزیابی و نظارت بر تغذیه ، نظارت بربهداشت مواد خوراکی و آشامیدنی ، خدمات توانبخشی ، بهداشت روان ، آموزش مردم و پرسنل ، و تربیت نیروی متخصص " را از جمله شرح وظایف تخصصی بخش سلامت برشمرد.

    وی همچنین به تدوین مجموعه ابزارهای ملی ارزیابی مخاطرات و شاخص های توانمندی تخصصی حوزه سلامت در حوادث و بلایا (نقشه خطر )  توسط  مرکز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی اشاره کرد و گفت که کشور ما می تواند در مدیریت بحران، بعنوان قطب منطقه مطرح باشد.

    وی در تشریح شرایط زلزله سال گذشته کرمانشاه ، گفت : این زلزله در ساعت 21:48 شامگاه روز یکشنبه 21 آبان ماه سال 1396، به بزرگی 7.3 در مقیاس ریشتر، به مدت 30 ثانیه، در عمق 11  کیلومتری زمین و در فاصله 5 کیلومتری از شهر ازگله روی داد. و  بر اساس اطلاعات دریافتی از موسسه ژئوفیزیک و مرکز لرزه نگاری کشوری، این زلزله دارای سه پیش لرزه بود که بزرگترین پیش لرزه آن 5/4 ریشتر در ساعت 21:05 گزارش شد و موجب هوشیاری مردم شد.

    وی افزود:  این زلزله ، علاوه بر مناطق غربی، شمال و جنوب غربی، مرکز و شمال ایران به ویژه کرمانشاه، ایلام، کردستان، آذربایجان غربی و خوزستان، در کشورهای مجاور از جمله عراق، کویت و بحرین نیز احساس شد.

    بگفته دکتر خانکه ، طی روزهای بعد از وقوع زلزله، بیش از 1000 پس لرزه ثبت شد. تعداد کشته شدگان در این زلزله 625 نفر و تعداد مجروحان بیش از 15000 نفر گزارش شد و  مناطق متاثر از زلزله شامل بخش وسیعی از غرب کشور از جمله شهرستان های دالاهو، جوانرود، گیلانغرب، قصرشیرین، اسلام آباد غرب، سرپل ذهاب، ثلاث باباجانی و  بخش هایی از شهر کرمانشاه با جمعیتی بالغ بر 427 هزار نفر ، شد و 85 منطقه مسکونی روستایی در فاصله 5 تا 15 کیلومتری کانون زلزله، تا 80 درصد ویرانی را متحمل شدند.

     وی همچنین در توضیح روش بررسی و مطالعه چگونگی فعالیت ها جهت ارزیابی عملیات امداد و نجات و عملکرد بخش بهداشت و درمان پس از این زلزله ، گفت : برای انجام این مطالعه موردی (  Case study)، از روش هایی تلفیقی ( تری انگولیشن) شامل: مصاحبه، مشاهده مشارکتی  و پنل متخصصان در سه بخش اورژانس (سازمان اورژانس کشور)، مراکز درمانی (معاونت درمان) و بهداشت ( معاونت بهداشت) برای ارزیابی عملکرد کارگروه بهداشت و درمان حین و بعد از ارائه خدمات استفاده شد.

   قائم مقام اورژانس در بحران کشور یادآور شد، پس از وقوع زلزله 7.3 ریشتری در ساعت 21:48، مرکز هدایت عملیات بحران (EOC) وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سامانه فرماندهی حادثه این مرکز به سرعت فعال ، و به تمامی مراکز بهداشتی- درمانی و پایگاههای اورژانس در قطب های دانشگاهی غرب، جنوب غرب و شمال غرب کشور و همچنین قرارگاه های مرزی مهران، شلمچه و چزابه دستور آماده باش سراسری ابلاغ شد.

     وی گفت که  مرکز هدایت عملیات بحران ، دانشگاههای علوم پزشکی کرمانشاه، همدان، کردستان، ارومیه و تبریز و نیز قطب تهران را به منظور پذیرش مصدومین احتمالی در وضعیت قرمز قرار داد. دانشگاههای علوم پزشکی استانهای معین شامل قم، قزوین، اصفهان، سمنان، مازندران، البرز، زنجان، خرم آباد و اراک نیز به دلیل احتمال نیاز به همكاری شان، در وضعیت اعلام آماده باش نارنجی قرار گرفتند.

     وی افزود: با توجه به احتمال بحران ملی، هماهنگی های لازم با ارگانهای مرتبط از جمله سلامت محیط كار، مركز مدیریت بیماریها، هلال احمر، ارتش، سپاه پاسداران و رابط مدیریت بحران انجام شد. و ارتباط با مرکز هدایت عملیات محل حادثه و ملی(وزارت کشور) بطور تمام وقت حفظ شد.

     دکتر خانکه همچنین از اعزام تیم های واکنش سریع گفت که به محض وقوع زلزله، 100 تیم واکنش سریع به منطقه اعزام شدند، و با دستیابی به نقشه اولیه از محل حادثه ، و تماس تلفنی با مراکز درمانی منطقه، مهمترین مناطق درگیر شناسایی شدند.

    دکتر خانکه از مشارکت نیروهای نظامی و سایر سازمان های پشتیبان بلافاصله پس از وقوع زلزله گفت و خاطرنشان کرد که " مذاکره با فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران به منظور انتقال مصدومین از طریق زمینی و هوایی و امکان استفاده از بالگرد برای پوشش عملیات فوریتهای پزشکی،  مذاکره با فرماندهان سپاه به منظور هماهنگی برای استقرار بیمارستان صحرایی و انتقال مصدومین و خدمات فوریت های پزشکی، مذاکره با رییس سازمان پدآفند غیرعامل و هماهنگی جهت اعزام دو فروند هواپیما اتوبوس آمبولانس و20 فروند بالگرد برای انتقال انبوه مجروحین ، هماهنگی با جمعیت هلال احمر برای استفاده از اورژانس هوایی، هماهنگی با سازمان غذا و دارو جهت ارسال دارو و تجهیزات، هماهنگی با سازمان انتقال خون جهت دپو و ارسال خون و فرآوردهای خونی " در کوتاه ترین زمان پس از زلزله انجام  شد.

     وی همچنین به برپایی شش بیمارستان صحرایی در منطقه ، اعزام نیروی انسانی و ارسال تجهیزات بهداشتی درمانی مورد نیاز به مناطق زلزله زده اشاره کرد و گفت: بدنبال تخریب تعدادی از خانه های بهداشت، مراکز بهداشتی درمانی و دو بیمارستان در استان کرمانشاه، هماهنگی لازم جهت تهیه تعدادی کانکس بعنوان اماکن موقت برای ارائه خدمات بهداشتی درمانی به مردم صورت گرفت .

     دکتر خانکه افزود: با استقرار 10 تیم سلامت روان (20 روانشناس) در سرپل ذهاب، 4 تیم سلامت روان ( 8 روانشناس) در مراکز درمانی منطقه و 2 تیم سلامت روان (4 روانشناس) در قصر شیرین و ثلاث باباجانی، ارائه خدمات سلامت روان به آسیب دیدگان از نخستین روزهای پس از زلزله آغاز شد. همچنین به منظور ارائه خدمات سلامت روان به مصدومان و همراهان آنان که به مراکز درمانی تهران، البرز و همدان انتقال یافته بودند، 30 تیم با حضور60 روانشناس فعالیت خود را در این مراکز آغاز کردند.

       وی با اشاره به اینکه ادبیات ما در زلزله کرمانشاه ، علمی تر بود، گفت:  اعزام Emergency Medical Team,s (EMT)، فعال نمودن مرکز هدایت عملیات (EOC) ، هماهنگی های فوری برای بهره مندی از پتانسیل لجستیکی و عملیاتی سازمان های همکار و پشتیبان مخصوصا نیرو های نظامی ، انسجام و هماهنگی بین بخش های تابعه کارگروه بهداشت و درمان ، تشکیل جلسه فوری دبیرخانه كار گروه ، تشکیل ستاد هدایت بیماران ، پراكندگی پایگاههای اورژانس در سراسر کشور، تعدد و پراکندگی مراکز درمانی آماده به خدمت ، کفایت نیروی انسانی متخصص ، دپوی قابل توجه تجهیزات و دارو از سوی سازمان غذا و دارو ، امكان استفاده از تمام توان بهداشتی در شرایط بحران، فراگیری و تمرین قبل از مواجهه با بلایا " از جمله نقاط قوت عملیات امدادرسانی به زلزله زدگان استان کرمانشاه بود.

    وی همچنین با اشاره به اقدامات بهداشتی انجام شده در مناطق متاثر از زلزله، گفت : با اقداماتی همچون  بازدید از 10 هزار و 46 مورد منبع آب، چهار هزار و 114 مورد کلرسنجی، کلرزنی 9 میلیون و 324 هزار و 350  لیتر آب شرب، 387 مورد نمونه برداری از آب شرب، گند زدایی 38 هزار و 398 مترمربع از سطوح و بازدید از یک هزار و 736  مرکز تهیه و توزیع مواد غذایی ، حتی یک مورد بیماری واگیردار در مناطق زلزله زده شایع نشد.

    وی همچنین ، " عدم وجود مدیریت واحد بر فعالیت بیمارستانهای صحرایی ، تمرکز این بیمارستان ها در یک منطقه ، عدم ردیابی بعضی بیماران و مصدومان حادثه از فیلد تا مراکز درمانی ، نقص در فرآیند اطلاع رسانی و گزارش دهی و ارائه آمار ، عدم توجه به سلامت جسمی و روان و Briefing پرسنل و نیروهای خدمت رسان که برخی از آنان ساعت ها بدون استراحت و با خستگی مشغول به ارائه خدمت بودند ، نبود هلیکوپتر دید در شب و نبود بازوی مشورتی از کارشناسان و متخصصان شرایط بحران در کنار مسئولان اجرایی " را از جمله ضعف ها در فرآیند امدادرسانی به زلزله زدگان برشمرد.

     رییس مرکز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی همچنین گفت: زلزله کرمانشاه نشان داد که " اطلاع رسانی خطر، اعلام وضعیت و سطح بندی ، ارزیابی سریع، مداوم و دقیق، ساختار مدیریتی و فرماندهی، فعال سازی، تامین نیاز های اولیه سلامتی، هماهنگی بین دستگاه ها، مشارکت مدیران ارشد، مشارکت مردم ، کمک های مردمی ، برنامه بازسازی ، اطلاع رسانی به مردم، مدیریت محلی ، خدمات امدادی، خدمات سلامت روان، نقش شبکه های اجتماعی، برنامه توزیع منابع و خدمات امدادی و نقش سیستم بیمه ای در تامین خدمات سلامتی و بازسازی "، نیاز به تقویت دارد.

     دکتر خانکه سپس به نیاز ها و اولویت ها بر اساس درس آموخته های زلزله کرمانشاه پرداخت که " تدوین فرم استاندارد گزارش گیری از محل حادثه  و بیمارستان ها شامل اطلاعات فردی، خدمات ارائه شده و خدمات مورد نیاز پس از بستری مثل نیاز به پیگیری درمانی و توانبخشی، تدوین پروتکل شرح وظایف استانهای معین ، تدوین پروتکل Tracing بیمار از محل حادثه تا مراکز درمانی پذیرش شده ، تعیین و استقرار مدیریت اعزام بیماران در فرودگاه  و تهیه چک لیست برای بیماران اعزامی از طریق هواپیما ، تدوین پروتکل و سیستم اطلاع رسانی به مردم در زمان وقوع حوادث ، تعیین و تعریف جانشین برای جایگاه های فرماندهی حادثه و جایگاه های مدیریتی در EOC  ، مدیریت و مکان یابی برای تیم های رسانه های همگانی ، وصل شدن HIS بیمارستانها به EOC  ، بازبینی ابزار ارزیابی سریع و آموزش آن و تدوین پروتکل ملی خدمات سلامت اجتماعی و روانی پس از حادثه " از جمله نیازها و اولویت هاست.

     دکتر خانکه در پایان تاکید کرد که محرومیت عامل بی نظمی است و اگر سیستم های امنیتی و بیمه ای ورود کنند و " محرومیت، فقر و فساد " خوب مدیریت شود، بی نظمی پیش نمی آید، ضمن آنکه مسئولان اجرایی باید به دانشگاهیان و مشاوره های آنان اعتماد کرده و در شرایط بحرانی ، از علم و دانش تخصصی آنان استفاده کنند.

انتهای پیام /

تهیه و تنظیم گزارش : نعیمی پور