ایام هیجدهم الی بیست و چهارم مهرماه، به عنوان هفته "سلامت روان " نامگذاری شده است و این هفته، فرصتی را برای افراد جامعه فراهم می آورد تا در فعالیت هایی که منجر به بهبود سلامت می شود، مشارکت کنند، چرا که هیچ انسانی در برابر مشکلات و فشارهای روانی مصونیت ندارد.

   " ارسلان احمدی " دانشجوی دکتری روانشناسی مشاوره دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در این زمینه می گوید: پیشگیری از استرس و فشارهای روانی و سالم کردن محیط روانی، از ضروریات اولیه تامین بهداشت روانی محسوب می شود، چرا که بهداشت روانی، فقط به تشریح علل اختلالات نمی پردازد، بلکه پیشگیری ناراحتی های روانی به معنای وسیع آن به منظور جلوگیری از وقوع مشکلات و بیماری های روانی را دنبال می کند.

     وی در گفت وگو با خبرنگار وبدای دانشگاه می افزاید: بهداشت روانی دارای اصولی است که " احترام به شخصیت خود و دیگران "،" روبرو شدن با واقعیات اجتماعی و زندگی "، " دانستن و ارزش دادن به نیازهای اولیه "، " مقابله با مشکلات عاطفی "، " به دست آوردن رضایت از زندگی "، " نیاز به احساس امنیت" و " بهداشت روان در خانواده " از آن جمله اند.

    وی در توضیح اصل " احترام به شخصیت خود و دیگران "، می گوید: احترام به شخصیت خود و دیگران  یعنی این که یک شخص خود را دوست بدارد و به دیگران نیز احترام بگذارد. فرد سالم احساس می کند که افراد جامعه او را مورد پذیرش قرار می دهند و او نیز به نظر موافق به آنها می نگرد و برای خود و آنها احترام قائل است. اصول بهداشت روانی مبتنی بر تقویت افراد استوار شده است و از تخریب شخصیت افراد تا جایی که امکان داشته باشد جلوگیری می کند. بنابراین تقویت مکانیسم های تشویقی به جای تنبیه و بردباری و چشم پوشی از بعضی کارهای منفی می تواند در این راستا معنی شود.

    این کارشناس حوزه روانشناسی و مشاوره می افزاید: "روبرو شدن با واقعیات اجتماعی و زندگی "، از اصول مهم بهداشت روانی محسوب می شود. شخص باید خود را آن گونه که هست قبول کند. کشمکش و عدم قبول واقعیات اغلب موجب بروز فشار روانی می شود. خیلی از افراد نه تنها نقص های خود را قبول نمی کنند، بلکه با مکانیسم های مختلف سعی دارند آن را بپوشانند، یا این که بدون در نظر گرفتن توان و استعداد خود، کاری را شروع می کنند که عاقبتی جز سرخوردگی و شکست ندارد.

    احمدی در توضیح اصل " دانستن و ارزش دادن به نیازهای اولیه " می گوید: بهداشت روانی، مستلزم دانستن و ارزش دادن به نیازهای اولیه  انسان است. احتیاجات و نیازهای جسمانی و روانی بسیار مهم هستند. بشر دائماً از این نیازها تاثیر می پذیرد و به نسبت محرومیت و ارضای آنها، رفتارش تغییر می کند. شخصی که  این اصول را بفهمد غالبا واقع بینانه با مشکلات زندگی برخورد می کند و دلسرد نمی شود. او می داند که احتیاجات فرد هیچ گاه کاملاً مطابق با میل او نیست و می پذیرد که تعارض روانی اغلب ممکن است اتفاق بیافتد و برای مقابله با آن خود را آماده می کند. او دیگران را آن گونه که هستند، قبول دارد، و از برخوردهای ایده آلیستی دوری می کند.

     وی همچنین، مشکلات عاطفی را جزیی از  زندگی می داند و می افزاید: سلامت روانی به نحوه برخورد با این مشکلات و یافتن بهترین راه حل برای غلبه بر آنها بستگی دارد. بهداشت روانی، قوانین مربوط به سلامت عاطفی و روانی را در بر می گیرد. روابط و چگونگی آن با مردم و توانایی سازگاری با آن، مهمترین عامل در احساس خوشی و شادکامی است. انسان بیش از تنفر، خصومت و دشمنی، به دوستی نیاز دارد، اینکه دیگران را دوست بدارد و به آنها عشق بورزد.

     احمدی، " به دست آوردن رضایت از زندگی " را برای تامین بهداشت روانی، ضروری دانسته و می گوید: رضایت ممکن است از احساس برتری و پیشرفت، از رسیدن به نیاز و آرزوهای شخصی، مقابله با مشکلات و ناملایمات و موارد دیگر به دست بیاید. رضایت، پشتوانه قوی و نیرومندی برای مقابله با مشکلات است. توانایی در کسب رضایت به انسان استقامت می دهد و موجب خشنودی درونی می شود. خشنودی واقعی به این بستگی دارد که انسان نیازمندیهای درونی و پنهان خود را به شکلی که جامعه پسند می باشد، در آورد. آدمی باید یاد بگیرد که چگونه از کارهایش رضایت کسب کند. کسب رضایت با اتکا به نفس، کاردانی، آزادی، استقلال و تدبیر، رابطه تنگاتنگی دارد.

     بگفته وی، " نیاز به احساس امنیت " نیز یکی دیگر از نیازهای اساسی انسان است. وقتی انسان احساس عدم امنیت کند، تنش و نگرانی وجودش را در بر می گیرد و او را آزار می دهد، بی اعتمادی میان اعضای خانواده و یا دوستان، یکی از تهدیدهایی است که سلامت روان را به مخاطره می اندازد. توانایی راحت و صمیمی بودن، احساس تعلق داشتن، شناخته شدن، داشتن موقعیت مناسب و خوب در میان دیگران و مسائلی از این قبیل به آسانی بدست نمی آید، بلکه یک برنامه ریزی درست و منطقی می خواهد. احساس ناامنی عاطفی به شکل مزمن و طولانی فشار سنگین به انسان وارد می سازد که ممکن است روابط بین فردی و تمامیت زندگی فردی و اجتماعی را مختل نماید و آسیب های روانی و اجتماعی را برای فرد به دنبال داشته باشد.

     احمدی در توضیح " بهداشت روان در خانواده " نیز می گوید: کسی که می خواهد کاری انجام دهد، باید بداند که چگونه این امر را صورت دهد تا بتواند  به اهداف والاتری برسد. خانواده، مهمترین سهم را در شکل دهی بهداشت روانی و شخصیت دارد، خانواده ای که در آن عشق، علاقه و محبت به اندازه کافی مبادله می شود، سلامت روانی افراد آن تا حد زیادی تامین است.

    وی با تاکید بر اینکه محبت کردن را باید از کودکی آموخت، می افزاید: در خانواده اگر شخص یاد بگیرد که محبت کند، عشق بورزد و تنفر و خشم های خود را کنترل و پنهان کند، در بزرگسالی مشکلات زندگی را به خوبی مدیریت می کند. کودکانی که مهر و علاقه ندیده اند، یک نوع خلاء عاطفی و روانی در خود احساس می کنند، چون هرگز فرصت نداشتند که عشق خود را بروز دهند.    

     وی ادامه می دهد: برای تامین بهداشت روانی، فرد می بایست یاد بگیرد که مشکلات خود را چگونه شناسایی و رفع کند. با کوشش مستمر و واقعی،  هر کس می تواند تغییرات زیادی در برداشت ها، نقطه نظرها و اعمال خود به وجود آورد. شخصیت انسان در پروسه تکامل در خود نیرویی را به وجود می آورد که می تواند به صورت یک پلیس درونی عمل کند. این نیرو مسئولیت حفظ و هماهنگی رفتار شخص را برعهده می گیرد.

     وی در پایان این گفت وگو، با تاکید بر "خود مراقبتی"، که یکی از بهترین شیوه های رشد یافتگی و تامین بهداشت روانی برای افراد جامعه است، تصریح می کند که افراد "رشد یافته" دارای خصوصیاتی همچون " ایجاد رضایت برای دیگران و همزمان ، وفاداری توانا "، " داشتن احساس رضایت و خشنودی از ایجاد رضایت برای دیگران "، " خلق لحظات خوش از اوقات فراغت خود و استفاده از آن جهت پیشرفت "، " کسب مهارتهای خودآگاهی، رفتار همدلانه، ارتباط موثر، کنترل و مدیریت هیجانهای منفی، تصمیم گیری و حل مساله، تفکر نقادانه و خلاق، و تقویت آنها با تمرین و تلاش " هستند.

 انتهای پیام/

تهیه خبر: تهرانی زاده