کارگاه آموزشی « سلامت در دوران کرونا »، به همت مرکز مشاوره دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی بصورت مجازی برگزار شد.

    به گزارش خبرنگار وبدای دانشگاه، دکتر حمیدرضا خانکه رئیس دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی و رئیس رصدخانه اجتماعی کووید 19 در این کارگاه، برنامه ملی و شرایط کووید در کشور و همچنین، شاخص های بازگشایی مراکز آموزشی در دنیا را بیان کرد.

   وی با مقدمه ای از وضعیت شیوع کرونا در ایران و جهان گفت: همانطور که همه می دانند، این تنها و آخرین واقعه بیولوژیک نیست و حتما باز هم اتفاق می افتد و تمام کشورهای جهان و حتی کشورهای پیشرفته، تحت تاثیر شیوع کرونا قرار گرفتند.

   دکتر خانکه افزود: هم اکنون تعداد مبتلایان در آمریکا، برزیل، روسیه و انگلیس به مرز 70 تا 80 هزار مورد رسیده و متاسفانه میانگین تعداد فوتی های آمریکا در هفته گذشته، تقریبا یک هزار و 800 مورد، روسیه هزار و صد نفر و بنظر می آید، حتی کشورهایی که نظام سلامت بسیار توسعه یافته دارند، نتوانستند کنترل جدی داشته باشند و از سویی مرگ های ناشی از بیماری های دیگر هم روند افزایشی دارد، چرا که اکثر مراکز درمانی و بخش های نظام سلامت به درمان کرونا اختصاص داده شده و خیلی از افراد دارای بیماری های زمینه ای یا مزمن، به مراکز درمانی مراجعه نمی کنند و یا در اولویت خدمات درمانی قرار نمی گیرند.

   وی اظهار داشت: روند ابتلا به کووید در برخی کشورها، افزایشی و در بعضی از کشورها، پائین آمده است. در کشور ما خوشبختانه روند نزولی داشته است. در دنیا 245 میلیون مورد ابتلا به کووید داشتیم، که حتما این رقم بیشتر است، فوتی ها نیز حدود پنج میلیون نفر در دنیاست که بنظر می آید که این عدد هم بیشتر باشد.

   وی براساس نمودارهای منتشر شده از وضعیت ابتلا و مرگ و میر ناشی از کرونا در دنیا، گفت که در کشورهای دیگر ، ابتلا و مرگ ناشی از کرونا رو به افزایش است و همیشه هر موقع ابتلا افزایش می یابد، باید منتظر باشیم که حدود دو هفته بعد از آن، فوتی ها افزایش یافته و لذا پیش بینی روند افزایشی فوت ناشی از کرونا را در دنیا داریم .

   وی به وضعیت کشورمان از بابت شیوع کرونا اشاره کرد و گفت: حدود شش میلیون نفر ابتلا در کشور داشتیم که 125 هزار مورد آنان فوت شده اند و همانطور که روند بیماری در کشور نشان می دهد، ما تقریبا به یک شرایط ثابت در ابتلا و تعداد فوتی ها رسیدیم و افزایش در تعداد مبتلایان به دلیل افزایش در حجم تست ها و بالا رفتن قدرت تشخیص است، وگرنه افزایشی در تعداد مبتلایان نداشتیم و روند ابتلا و مرگ و میر رو به کاهش است.

   دکتر خانکه در مورد واکسن های مصرفی در دنیا نیز گفت:  49 درصد مردم دنیا حداقل یک دوز واکسن را دریافت کردند و متاسفانه در کشورهای با درآمد پائین، فقط سه درصد جمعیت، واکسن دریافت کردند و این نشاندهنده تبعیض در توزیع واکسن است، یعنی کشورهای توسعه یافته، واکسن بیشتری دریافت کردند و کشورهای با درآمد پائین، به دلایل مختلف از دریافت واکسن محروم ماندند.

   وی افزود: مصرف واکسن در کشورهای با درآمد پائین، سبب ایجاد موتاسیون جدید از ویروس خواهد شد و مقاومت به واکسن را افزایش می دهد، بنابر این بی توجهی کشورهای توسعه یافته، به میزان مصرف واکسن در کشورهای با درآمد کم، نابرابری در توزیع واکسن و در اختیار نگذاشتن واکسن از سوی کشورهای توسعه یافته برای ساکنان کشورهای کم درآمد، صد درصد اشتباه بوده و بنفع کشورهای توسعه یافته هم نیست.

    وی ادامه داد: البته مقاومت نسبت به استفاده از واکسن در کشورهای با درآمد کم و فقیر، بیشتر است و متاسفانه مجاورت این کشورها مانند هند و پاکستان که سطح واکسیناسیون پائینی دارند، با کشور ما بویژه استان های سیستان و بلوچستان و استان های جنوبی کشور، خطر ابتلا در این استان ها را بشدت افزایش می دهد و لذا همانطور که قبلا تاکید کردم، باید برنامه واکسیناسیون، استان به استان و با توجه به شرایط هر یک از استانها، برنامه ریزی و اجرا شود.

   وی همچنین به تلقیح نوبت سوم واکسن کرونا در دنیا اشاره کرد و گفت: نوبت سوم در دنیا آغاز شده و سرعت واکسیناسیون نوبت سوم با روند صعودی در جریان است و این نشان می دهد که همه واکسن ها، سطح ایمنی شش تا یک ساله ایجاد می کنند.

   رئیس رصدخانه اجتماعی کووید 19 با تاکید بر اینکه تلقیح نوبت سوم واکسن واجب است، افزود: در امریکا و آلمان ، مردم را با کمک مالی، تشویق به زدن واکسن نوبت سوم می کنند. در کشور ما نیز تلقیح نوبت سوم واکسن برای کادر درمان کل کشور آغاز شده است و افراد با سن 60 سال به بالا نیز  که شش ماه از نوبت دوم واکسنشان گذشته باشد، از نوبت سوم واکسیناسیون استفاده می کنند.

    دکتر خانکه اظهار داشت: در کشور فرانسه، اولین گروه برای دریافت نوبت سوم واکسن، افراد 70 تا 79 سال ، دومین گروه 50 تا 59 سال و گروه سوم افراد 60 تا 69 سال است، و این به آن معنی است که بعد از سالمندان تمرکز بر گروه های شاغل در اجتماع و بعد مجددا به سالمندان اختصاص یافته است و این روشی است که قبلا هم عده ای بر انجام آن تاکید داشتند و هم اکنون در فرانسه، در حال اجراست . اما در کشور ما از کادر درمان آغاز شده، و سپس از سالمندان و بتدریج گروه های سنی پائین تر شامل دریافت واکسن می شوند.

    وی میانگین واکسن دریافتی در دنیا را با اسلاید نشان داد و افزود:  حدود 60 درصد جمعیت کشورمان واکسن دریافت کردند ، بنابر این مصرف واکسن در ایران، 20 تا 25 درصد از میانگین جهانی بالاتر است و ما وضعمان از این بابت خوب است. امارات متحده عربی بالاترین واکسن را استفاده کرده چرا که واکسن چین را در همان مراحل اولیه دریافت کرده و 90 درصد مردم خود را با واکسن سینوفارم واکسینه کرد.

   وی شیب و روند صعودی شدید واکسیناسیون در ایران را روی نمودار نشان داد و گفت: بنظر می آید که واکسیناسیون وسیع در کشور، کاهش ابتلا و مرگ و میر را سبب شده است.  میانگین مرگ ناشی از کرونا در میان مبتلایان نیز در کشور ما پائین آمده است، یعنی هم اکنون از هر صد نفر مبتلا، فقط دو نفر فوت می کنند درصورتی که قبلا این رفم،  9 بوده است. اما این رقم در افراد بالای 60 سال ، 10 شده است یعنی 10 درصد سالمندان که مبتلا به کووید می شوند، فوت می کنند.

   این متخصص و محقق دانشگاه افزود: 85 درصد فوت شدگان مربوط به گروهی هستند که واکسن نزده اند، 16 درصد مرگ و میر نیز مربوط به افراد در سنین  15 تا 64 سال است که بنظر می آید علت مرگ آنان، بیشتر مربوط به بیماری های زمینه ای باشد. رعایت پروتکل های بهداشتی نیز در پیشگیری از ابتلا موثر خواهد بود.

   وی تصریح کرد که اگر کشورهای فقیر که فقط  3/3 درصد آنان یک دوز واکسن را دریافت کردند، گردش ویروس داشته باشند، حتما موتاسیون های جدید خواهیم داشت، و موتاسیون های جدید حتما مقاومت  به دارو و واکسن ایجاد خواهند کرد، بنابر این ممکن است مجددا دنیا با نوعی از ویروس روبه رو شود که نسبت به دارو و واکسن مقاوم باشد.

   وی تاکید کرد: لذا، باید کشورها نسبت به توزیع عادلانه واکسن توجه کرده و  امکان دسترسی سریع واکسن در میان همه جوامع را فراهم کنند.

   دکتر خانکه، پیچیدگی کووید و تاثیرات آن را یادآوری کرد و افزود: سرعت انتشار ویروس بالاست و دنیا با چالش هایی در این خصوص روبه روست و محدودیت  در کل دنیا وجود دارد. تامین منابع آسان نیست و همانطور که برآورد شده، تا کنون در کشور ما ، یک هفتم بودجه دارویی کشور صرف تهیه داروی رمدسیویر شده و این رقم بالایی است که شاید بتوان مدیریت کرد، مراکز درمان سرپایی و کلینیک های اکسیژن درمانی راه بیاندازیم و نظام سلامت به خدمات پیش بیمارستانی توجه بیشتری داشته باشد.

    وی در عین حال که افزایش تخت های بیمارستانی را لازم دانست، اظهار داشت: منابع بیمارستان ها محدود است ، بیمارستان ها درآمد ندارند، جراحی ها و خدمات دیگر کاهش یافته و تمرکز خدمات بر کووید است، محدودیت در پرداخت هیات علمی وجود دارد و این سبب گرایش آنان به بخش خصوصی خواهد شد و با اشتغال آنان در بخش خصوصی، خدمات گران در اختیار مردم قرار می گیرد و آسیب های دیگر را نیز همراه خواهد داشت.

   وی بر سیاست گذاری های هماهنگ بین دستگاه ها و از طریق ستاد ملی مقابله با کرونا تاکید کرد و گفت: مثلا برای بازگشایی مراکز آموزشی، باید همه جوانب آن در نظر گرفته شود، شواهد علمی باید با تائید کمیته ای مورد ارزیابی قرار بگیرند و شواهدی که معتبر هستند مورد توجه قرار بگیرند و زیرساخت های نظام سلامت که شکننده و محدود است و برغم توسعه ای که در دوران کرونا انجام شد، باید  توسعه بیشتری داشته باشد،  چرا که از استانداردهای مربوط به کشورهای منطقه هم پائین تر هستیم، و در نهایت، مشارکت مردم مهمترین عامل پیشرفت کشور  در امور و اجرای برنامه هاست.

   بگفته دکتر خانکه، وجود بانک های اطلاعاتی و دسترسی نظام سلامت و مردم به اطلاعات درست، می تواند کمک کننده باشند، تقویت تاب آوری نظام سلامت، لزوم وجود نظام هشدار دهنده اولیه برای کشور ، جامعه از همه جهات اقتصادی و اجتماعی متاثر شده اند و باید ضرورت فاصله گذاری اجتماعی و تناقض آن با فرهنگ ایرانی مورد توجه باشد، باید سامانه جهانی برای تهیه، تولید و توزیع اقلام سلامتی خارج از تحریم ها به کار گرفته شود و در نهایت، یکی از مهمترین عوامل لازم، وجود سخنگوی واحد و آگاه در این حوزه است که براساس شواهد علمی به مردم آگاهی بدهد و مردم بتوانند به او اعتماد کنند.

   وی با اشاره به اینکه کشورمان مخاطره آمیز بوده و همیشه با خسارات ناشی از سیل، زلزله، رانش زمین، خشکسالی و تغییرات اقلیم در کشور روبه رو هستیم، گفت: دولت باید آمادگی مقابله همزمان با مخاطرات مختلف را داشته باشد، علم و دانش نیز از جمله ابزاری است که کشورها و مردم می توانند به آن تکیه کنند، بخصوص با شیوع کرونا مردم به این موضوع بیش از همیشه پی بردند و لذا باید دانشگاه ها توسعه یافته و تحقیقات، کاربردی شود.

   وی افزود: همانطور که در دوران کرونا، تحقیقات انجام شده سبب ارتقای آگاهی در مقابله با این بیماری شد. رصدخانه اجتماعی کووید 19 مطالعاتی انجام داد که در مورد پذیرش واکسن در شهر و استان تهران نیز مطالعه ای انجام داد و نتایج آن در مجله بین المللی واکسن به چاپ رسید و مسئولان وزارت بهداشت با توجه به این مطالعه، برنامه ریزی داشتند.

    دکتر خانکه تاکید کرد که هر کشور برای توسعه باید سه شاخص " شایسته سالاری، صداقت و شفافیت ، رویکرد کاربردی در تحقیقات " را رعایت کند و لذا، باید تحقیقات کاربردی شوند و دانشگاه ها پوست اندازی کرده و با رویکرد کاربردی و براساس نیاز جامعه فعالیت کنند.

   وی به استراتژی موثر در مدیریت کووید اشاره کرد و گفت: " رعایت پروتکل های بهداشتی، فاصله گذاری اجتماعی، اجرای برنامه واکسیناسیون، ارائه اطلاعات علمی و شفاف به جامعه ، حفاظت از گروه های آسیب پذیر  و کم کردن مرگ و میر ناشی از سایر اتفاقات " می توانند به مدیریت این بحران کمک کنند.

    وی تصریح کرد: هم اکنون ممکنه که دلیل اولیه بستری خیلی از افراد که فوت می کنند، کووید باشد، ولی علت اصلی فوت آنان، کووید نیست، و ما هنوز آمار دقیقی نداریم که چند درصد مرگ و میرها ناشی از کووید بوده است.

   رئیس مرکز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا دانشگاه، همچنین به آمار  سالانه 17 هزار تا 20 هزار کشته از حوادث ترافیکی در کشور اشاره کرد و افزود: سالانه بین 350 هزار تا 700 هزار مراجعه به نظام سلامت ناشی از حوادث ترافیکی داشتیم که 15 تا 20 درصد آنان معلول می شوند.

   وی یادآوری کرد: تروما، بیماری های قلبی، دیابت، کهولت سن و ... همچنان وجود دارند و اینها را باید در نظر بگیریم. ابتدای دوره کرونا این سیاست مطرح شد که چند بیمارستان را به عنوان بیمارستان پاک و عاری از کووید اعلام کنیم و یا بخش هایی از بیمارستان ها را به بیماران غیر کوویدی اختصاص بدهیم، همانطور که الان خیلی از مردم برای مراجعه به بیمارستان ها، آزمایشگاه ها و رادیولوژی ها نگران آلودگی اند و متاسفانه شیوه زندگی سالم متاثر از کرونا شده است، مردم برای کنترل سلامتی خود به مراکز درمانی مراجعه نمی کنند و اینها زمینه بروز مشکلات را فراهم می کند.

   دکتر خانکه افزود: مردم باید دسترسی عادلانه به خدمات و همه اقلام سلامتی را داشته باشند و کووید نشان داد که در این زمینه ، نابرابری وجود دارد.

   وی همچنین به سناریوهایی که در دنیا مطرح است، اشاره کرد و اظهار داشت: در حال حاضر در ایران و در دنیا، مناطقی داریم که موردی از بیماری وجود نداشته، طی دو هفته موارد خیلی محدود دیده می شود مانند بهمن ماه سال 98، و یا در زمان و یا مکان خاصی گروهی مبتلا می شوند مانند مراسم و یا تجمعی باعث آلودگی گروه وسیع می شود، همچنین، زمانی که ویروس گردش پیدا می کند و نمی دانیم که از کجا آلودگی منتشر می شود و در کشور ما و دیگر کشورها این اتفاق افتاده است.

   وی سه راهکار را برای کنترل بیماری مطرح کرد که رعایت کامل توصیه های بهداشتی، تلقیح واکسن ، رعایت فاصله گذاری اجتماعی و عدم شرکت در تجمعات، تقویت نظام سلامت از طریق تامین منابع مالی و نیروی انسانی، ملزومات مورد نیاز  و توسعه تخت های بستری  و در نهایت، هماهنگی کلیه عناصر حاکمیت با یکدیگر است.

   رئیس دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی به شاخص های مربوط به بازگشایی ها  پرداخت و گفت از نظر سازمان بهداشتی جهانی چند شاخص برای بازگشایی ها لازم است که عبارتند از « رعایت یک سری اقدامات غیر پزشکی مانند مدیریت فضای آموزشی (یا ببندیم یا مدیریت کنیم)، محدود کردن تجمعات عمومی، فاصله گذاری اجتماعی، محدود کردن مشاغل » .

   دکتر خانکه افزود: مطالعه ای در 170 کشور دنیا انجام شد تا متوجه بشوند که این چهار عامل چه تاثیری داشته اند، و دریافتند که این چهار اصل وقتی رعایت می شد، تاثیر آنها در کاهش مرگ و میر، از ده روز بعد بلافاصله شروع می شد و 40 تا 50 روز این تاثیر ادامه داشته است، یعنی بدون دارو و واکسن، اگر این چهار اصل رعایت شود، ده روز بعد از رعایت این موارد، کاهش موارد مرگ و میر را می بینیم و 50 روز بعد به اوج خودش می رسد.

   وی ادامه داد: در میان این چهار اصل، مهمترین اصل که سریعتر اثر گذاشته، بستن مدارس بوده یعنی سریعترین تاثیر در کاهش مرگ و میر، بستن مدارس بوده که ده روز بعد به کاهش مرگ و میر می انجامد، و با محدود کردن مشاغل، 18 روز بعد تاثیر آن را در کاهش مرگ و میر مشاهده می کنیم، تجمعات نیز سبب کاهش مرگ و میر در 20 روز بعد شده است.

   رئیس رصدخانه اجتماعی کووید 19 نتیجه گیری کرد که دو توصیه متناقض داریم که اولین جایی که باید بسته شود مدارس ، و آخرین جایی که باید باز شود، مدارس است ، و این توصیه براساس مطالعه و شواهد علمی است ولی حالا تناقضی هم وجود دارد که در کل دنیا، به 26 اصل برای بازگشایی مراکز آموزشی رسیده اند و باید سیاستگذاران راجع به این 26 اصل آگاهی داشته باشند که اگر بخواهند نسبت به بازگشایی مراکز آموزشی اقدام کنند، باید این 26 اصل را رعایت کنند.

    دکتر خانکه تاکید کرد که همه دوست دارند که مراکز آموزشی باز شوند و فعالیت این مراکز به حالت عادی برگردد و این نیاز به نقشه راه دارد که دارای 26 اصل است که « افزایش ظرفیت دسترسی به تست های تشخیصی، مدیریت تماس ها ، قرنطینه شدن افراد مبتلا در محل سکونت و تحت نظر پزشک، مسئولیت پذیری همه ارگان ها و نهادهای ذیربط ، اتخاذ تصمیم ها با توجه به شواهد علمی و براساس شرایط هر منطقه و متناسب با وضعیت هر منطقه، سرعت عمل در بازگشت به وضعیت قبل در صورت بروز آلودگی و داشتن برنامه برای این موضوع » از جمله اصول بازگشایی ها ست.

   وی افزود: " همکاری بین بخشی و بین المللی، جمع آوری اطلاعات، شفاف بودن و صادق بودن " از ملاک های بازگشایی است و بازگشایی مراکز آموزشی نیاز به شرایطی نیز دارد که « تدریجی یا سریع ، و کامل یا محدود، انجام شود، وجود وسایل غربالگری و کنترل اولیه سلامتی در خوابگاه ها چیست که بنظر من استقرار پزشک هم در خوابگاه ها نیاز است، سیاست قرنطینه ما چیست که در صورت آلودگی یک یا چند نفر به ویروس، آیا جایی برای قرنطینه این افراد داریم یا نه، چند درصد از فراگیران و پرسنل باید حضور داشته باشند ، ضمن آنکه باید شرایط کارکنان در این خصوص مورد توجه قرار بگیرد، و هماهنگی در تصمیماتی که اتخاذ می شود و عدم وجود تناقض در تصمیم گیری ها لازم است تا در عمل، دچار مشکل نشود.

   وی ادامه داد: جابجایی هوای کلاس های درس باید مورد توجه قرار بگیرد، بویژه در فصول سرد که پنجره ها را نمی توان باز کرد و تهویه مناسبی وجود ندارد، مبادی ورودی تجمع نشود، چگونگی سرویس تغذیه، برگزاری جشن ها و تورها برای دانشجویان، رعایت توصیه های بهداشتی و در نهایت، نظافت محیطی و دفع زباله ها که باید بصورت مناسب رعایت شود.

   دکتر خانکه اظهار داشت: این شاخص هایی است که برای بازگشایی مراکز آموزشی براساس تجارب بین المللی مشخص شده است و ان شاالله توسط وزارت علوم و وزارت بهداشت رعایت خواهد شد و همانطور که مسئولان وزارت بهداشت به دقت به موضوع توجه دارند، ریاست محترم جمهوری بدقت رصد می کنند، من مطمئنم که به بهترین شکل، بازگشایی اتفاق می افتد و با سرعتی که واکسیناسیون انجام می شود به امید خدا ما جزو کشورهایی خواهیم بود که به ایمنی تجمعی می رسیم.

    وی افزود: در نهایت، تاریخ بعدا قضاوت خواهد کرد که کشورهای توسعه یافته، از کشورهای کم درآمد حمایت نکردند و باعث شدند، یک بیماری که می توانست محدود شده و کنترل شود، گسترش پیدا کرده و حجم زیادی از جامعه جهانی را متاثر کند.

   وی در پایان سخنانش، ضمن پاسخ به سئوال های شرکت کنندگان، از همه دست اندرکاران بویژه مرکز مشاوره دانشگاه برای برگزاری این وبینار تشکر کرد.

انتهای پیام/

تهیه و تنظیم خبر: نعیمی پور